Próchnilec maczugowaty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
próchnilec maczugowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Xylaria polymorpha (Pers.: Fr.) Grev. Fl. crypt. Louvain (Bruxelles): 116 (1835) | |
.JPG)
.jpg)
Próchnilec maczugowaty (Xylaria polymorpha (Pers.) Grev. – gatunek grzybów z rodziny próchnilcowatych (Xylariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Xylaria, Xylariaceae, Xylariales, Xylariomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Gatunek ten został po raz pierwszy prawidłowo zdiagnozowany (jako Sphaeria polymorpha) przez Christiaana Persoona w Commentatio de Fungis Clavaeformibus w 1797 r[2]. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1835 r. Robert Kaye Greville[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Hypoxylon polymorphum (Pers.) Mont. 1840
- Sphaeria digitata Sowerby 1797
- Sphaeria polymorpha Pers. 1797
- Xylaria corrugata Har. & Pat. 1903
- Xylaria rugosa Sacc. 1906
- Xylosphaera polymorpha (Pers.) Dumort. 1822
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Owocnikuje na nieregularnego kształtu, twardej, korkowatej podkładce o białym, włóknistym miąższu. Łacińska nazwa gatunkowa polymorpha oznacza różnokształtność. Xylaria polymorpha ma różne kształty, niejednokrotnie przypomina martwy ludzki palec o wysokości przeciętnie 3–10 cm, grubości ok. 2,5 cm (w angielskim języku gatunek ten nosi nazwę: palce nieboszczyka - dead man's fingers). Powierzchnia jest ziarenkowata, u młodych okazów wiosną blada z białym szczytem, często szarawa od zarodników. Później staje się coraz bardziej ciemna, na koniec czarna i pomarszczona[5].
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Wytwarza zarodniki zarówno płciowe, jak i bezpłciowe. Wiosną, w fazie anamorficznej, powierzchnia podkładki jest pokryta szarą warstwą konidiów (zarodniki bezpłciowe). Konidia o diploidalnej liczbie chromosomów są zielonkawoszare i mają wymiary 10–13×6–7 μm. Latem i jesienią wytwarza askospory o wymiarach 20–32 × 5–9 μm. Teleomorfa, w której powstają askospory, jest ciemniejsza, delikatnie kropkowana przez ujścia otoczni[4][6]. Askospory mają haploidalną liczbę chromosomów. Wydostają się przez otwór na szczycie podkładki[7].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Gatunek występujący na wszystkich kontynentach poza Afryką i Antarktydą[8]. W Polsce pospolity[4].
Saprotrof. Polska nazwa rodzajowa (próchnilec) pochodzi od tego, że gatunki należące do tego rodzaju powodują próchnienie drewna. Podkładki całoroczne, teleomorfy dojrzewają jesienią na martwym drewnie liściastym, pniakach i korzeniach, zwłaszcza buka, dębu[4][6]. Czasami wyrasta na drewnie zagrzebanym w ziemi, przez co sprawia wrażenie, że rośnie na ziemi[7].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]- próchnilec długotrzonkowy (Xylaria longipes) ma smuklejsze podkładki i rośnie głównie na martwych gałęziach klonu[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-05]. (ang.).
- ↑ C.H. Persoon: Commentatio de Fungis Clavaeformibus. Leipzig: Wolf, 1797, s. 17.
- ↑ P.M. Kirk: Species Fungorum. [dostęp 2013-09-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e Barbara Gumińska: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 164–165. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ MushroomEXpert. [dostęp 2013-03-04]. (ang.).
- ↑ a b Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 654. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b Xylaria polymorpha (Pers.) Grev. – Dead Man's Fingers. [dostęp 2013-07-18].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Film poglądowy (pol.)